Czarny bez jest jedną z najczęściej używanych roślin leczniczych na świecie. Tradycyjnie, rdzenni Amerykanie używali go do leczenia infekcji, podczas gdy starożytni Egipcjanie używali go do poprawiania swojej cery i leczenia oparzeń.
Jest wciąż gromadzony i wykorzystywany w medycynie ludowej w wielu częściach Europy.
Obecnie czarny bez jest najczęściej przyjmowany jako suplement w leczeniu objawów przeziębienia i grypy. Surowe jagody, kora i liście rośliny są również znane jako środki trujące i powodują problemy żołądkowe.
W tym artykule przyjrzymy się bliżej dowodom potwierdzającym jego oświadczenia zdrowotne i niebezpieczeństwom związanym z jedzeniem.
Co to jest czarny bez?
Bez czarny odnosi się do kilku różnych odmian drzewa Sambucus, które jest rośliną kwiatową należącą do rodziny Adoxaceae.
Najbardziej rozpowszechnionym typem jest Sambucus nigra, znany również jako europejska brunatnica czarna. To drzewo pochodzi z Europy, choć jest szeroko uprawiane w wielu innych częściach świata.
S. nigra dorasta do 9 metrów wysokości i ma skupiska małych białych lub kremowych kwiatów. Jagody znajdują się w małych czarnych lub niebiesko-czarnych pęczkach.
Jagody są dość cierpkie i muszą być ugotowane przed spożyciem. Kwiaty mają delikatny zapach muszkatołowca i mogą być spożywane na surowo lub ugotowane.
Różne części drzewa bzu czarnego były i są używane do celów leczniczych i kulinarnych.
Historycznie, kwiaty i liście zostały wykorzystane do łagodzenia bólu, obrzęków, stanów zapalnych, w celu stymulowania wytwarzania moczu i wywoływania pocenia się. Kora była stosowana jako środek moczopędny, przeczyszczający i wywoływała wymioty.
W medycynie ludowej suszone jagody lub soki są stosowane w leczeniu grypy, infekcji, rwie kulszowej, bólach głowy, bólach zębów, bólach serca i nerwach, a także środków przeczyszczających i moczopędnych.
Ponadto jagody mogą być gotowane i wykorzystywane do produkcji soków, dżemów, ciast i wina z czarnego bzu. Kwiaty są często gotowane z cukrem, aby zrobić słodki syrop lub dodać do herbaty. Można je również spożywać na świeżo w sałatkach.
Czarny bez właściwości zdrowotne
Jest nie tylko pożywny, ale może również zwalczać objawy przeziębienia i grypy, wspomagać zdrowie serca i zwalczać stany zapalne i infekcje, a także posiada inne korzyści.
Wysoka zawartość składników odżywczych
Czarne jagody są niskokaloryczną żywnością zawierającą przeciwutleniacze.
100 g świeżych jagód zawiera 73 kalorie, 18,4 g węglowodanów i mniej niż 1 gram tłuszczu i białka.
Dodatkowo mają wiele korzyści odżywczych. Czarny bez to:
- Wysoka zawartość witaminy C: Na 100 g owoców znajduje się 6-35 mg witaminy C, co stanowi do 60% zalecanego dziennego spożycia.
- Wysoka zawartość błonnika pokarmowego: zawiera 7 g błonnika na 100 gram świeżych jagód, co stanowi ponad jedną czwartą zalecanego dziennego spożycia.
- Dobre źródło kwasów fenolowych: Te związki są silnymi antyoksydantami, które mogą pomóc w zmniejszeniu uszkodzeń spowodowanych stresem oksydacyjnym w organizmie.
- Dobre źródło flawonoli: Czarny bez zawiera antyoksydacyjne flawonole, kwercetynę, kemferol i izorhamnetynę. Kwiaty zawierają do 10 razy więcej flawonoli niż jagody.
- Bogate w antocyjany: związki te nadają owocowi charakterystyczny ciemny kolor czarno-fioletowy i są silnym przeciwutleniaczem o działaniu przeciwzapalnym.
Może usunąć/skrócić objawy przeziębienia i grypy
Wykazano, że ekstrakty z czarnego bzu i przetwory kwiatowe zmniejszają ciężkość i długość grypy.
Komercyjne preparaty z czarnego bzu stosowane w leczeniu przeziębienia występują w różnych postaciach, w tym w postaci płynów, kapsułek, pastylek do ssania i żelków.
W jednym badaniu z udziałem 60 osób z grypą stwierdzono, że ci, którzy przyjmowali 15 ml syropu z czarnego bzu cztery razy dziennie, wykazywali poprawę objawów w ciągu dwóch do czterech dni.
W innym badaniu z udziałem 64 osób stwierdzono, że przyjmowanie 175 mg wyciągu z ekstraktu z czarnego bzu przez dwa dni spowodowało znaczną poprawę usunięcia objawów grypy, w tym gorączki, bólów głowy, mięśni i zatkanego nosa już po 24 godzinach.
Należy zauważyć, że większość badań została przeprowadzona tylko na produktach komercyjnych i niewiele jest informacji na temat bezpieczeństwa lub skuteczności domowych środków zaradczych.
Wysoka zawartość przeciwutleniaczy
Podczas normalnego metabolizmu mogą wydzielać się cząsteczki reaktywne, które mogą gromadzić się w organizmie. Może to powodować stres oksydacyjny i prowadzić do rozwoju chorób takich jak cukrzyca typu 2 i rak.
Przeciwutleniacze są naturalnymi składnikami żywności, w tym niektórymi witaminami, kwasami fenolowymi i flawonoidami, które są w stanie usunąć te reaktywne cząsteczki. Badania sugerują, że dieta bogata w antyoksydanty mogą zapobiegać chorobie przewlekłej.
Kwiaty, owoce i liście rośliny bzu czarnego są doskonałym źródłem przeciwutleniaczy. Na przykład antocyjany znajdujące się w jagodach mają 3,5-krotność siły przeciwutleniającej witaminy E.
Przetwarzanie owoców czarnego bzu, takich jak ekstrakcja, ogrzewanie lub wyciskanie soku może zmniejszyć ich aktywność przeciwutleniającą.
Dobry dla zdrowia serca
Czarny bez może mieć pozytywne działanie na niektóre wskaźniki zdrowia serca i naczyń krwionośnych.
Badania wykazały, że sok z czarnego bzu może obniżyć poziom tłuszczu we krwi i obniżyć poziom cholesterolu. Ponadto stwierdzono, że dieta bogata w flawonoidy, takie jak antocyjany, zmniejsza ryzyko chorób serca.
Niemniej jednak jedno badanie z udziałem 34 osób, którym podano 400 mg ekstraktu z czarnego bzu (odpowiednik 4 ml soku) trzy razy dziennie przez dwa tygodnie nie wykazało znaczącego obniżenia poziomu cholesterolu.
Jednak w innym badaniu na myszach z wysokim poziomem cholesterolu stwierdzono, że dieta obejmująca czarny bez zmniejszyła ilość cholesterolu w wątrobie i aorcie, ale nie we krwi.
Ponadto jagody bzu czarnego mogą obniżać poziom kwasu moczowego we krwi. Podwyższone stężenie kwasu moczowego wiąże się z podwyższonym ciśnieniem krwi i negatywnym wpływem na zdrowie serca.
Co więcej bez czarny może zwiększyć wydzielanie insuliny i poprawić poziom cukru we krwi . Biorąc pod uwagę, że cukrzyca typu 2 jest głównym czynnikiem ryzyka chorób serca i naczyń, kontrola poziomu cukru we krwi jest ważna w zapobieganiu tym schorzeniom.
Pomimo tych obiecujących wyników, nie wykazano jeszcze bezpośredniej redukcji zawałów serca lub innych objawów choroby serca i konieczne są dalsze badania na ludziach.
Inne świadczenia zdrowotne
Istnieje wiele innych zgłoszonych korzyści z czarnego bzu, chociaż większość z nich ma ograniczone dowody naukowe:
- Pomaga w walce z rakiem : stwierdzono, że czarny bez ma pewne właściwości hamujące raka w badaniach z użyciem probówek.
- Walczy ze szkodliwymi bakteriami: stwierdzono, że jagody hamują wzrost bakterii takich jak Helicobacter pylori i mogą poprawiać objawy zapalenia zatok i zapalenia oskrzeli.
- Może wspomagać układ odpornościowy : u szczurów stwierdzono, że polifenole z czarnego bzu wspomagają obronę immunologiczną poprzez zwiększenie liczby białych krwinek.
- Może chronić przed promieniowaniem UV: stwierdzono, że produkt skórny zawierający wyciąg z czarnego bzu miał współczynnik ochrony przeciwsłonecznej (SPF) równy 9,88.
- Może zwiększać oddawanie moczu : kwiaty z czarnego bzu zwiększają częstotliwość oddawania moczu i ilość wydalanej soli u szczurów.
- Może mieć pewne właściwości przeciwdepresyjne : Jedno z badań wykazało, że myszy karmione 544 mg ekstraktu z czarnego bzu miały poprawione wskaźniki działania i nastroju.
Chociaż wyniki te są interesujące, potrzebne są dalsze badania na ludziach, aby określić, czy efekty są naprawdę istotne.
Co więcej, należy zauważyć, że nie ma znormalizowanej metody pomiaru liczby bioaktywnych składników, takich jak antocyjany w tych komercyjnych produktach.
Zagrożenia dla zdrowia i skutki uboczne
Podczas gdy owoce czarnego bzu mają pewne obiecujące potencjalne korzyści, istnieją również pewne zagrożenia związane z jego spożyciem.
Kora, niedojrzałe jagody i nasiona zawierają niewielkie ilości substancji zwanych lektynami, które mogą powodować problemy żołądkowe, jeśli zjesz ich zbyt dużo.
Ponadto roślina bzu czarnego zawiera substancje zwane cyjanogennymi glikozydami, które w pewnych okolicznościach mogą uwalniać cyjanek. Jest to toksyna występująca również w nasionach moreli i migdałach.
Jednak komercyjne preparaty i gotowane jagody nie zawierają cyjanku, więc nie ma doniesień o wypadkach śmiertelnych z ich jedzenia. Objawy spożywania niegotowanych jagód, liści, kory lub korzeni czarnego bzu to mdłości, wymioty i biegunka.
Na szczęście toksyczne substancje znajdujące się w jagodach można bezpiecznie usunąć poprzez gotowanie. Jednak gałęzi, kory lub liści nie należy używać do gotowania ani wyciskania soku.
Jeśli sam zbierasz kwiaty lub jagody, upewnij się, że prawidłowo zidentyfikowałeś roślinę jako amerykański lub europejski bez czarny, ponieważ inne rodzaje czarnego bzu mogą być bardziej toksyczne.
Czarnego bzu nie zaleca się dzieciom i młodzieży w wieku poniżej 18 lat lub kobietom w ciąży lub karmiącym. Chociaż nie odnotowano żadnych zdarzeń niepożądanych w tych grupach, nie ma wystarczających danych, aby potwierdzić, że są one bezpieczne.
Czary bez podsumowanie
Podczas, gdy bez czarny wiąże się z wieloma obiecującymi korzyściami zdrowotnymi, większość badań była prowadzona tylko w warunkach laboratoryjnych i nie była szeroko testowana u ludzi. Dlatego nie można zalecać czarnego bzu dla żadnej szczególnej korzyści dla zdrowia.
Rozsądne dowody potwierdzają jego stosowanie w celu zmniejszenia długości i nasilenia objawów grypy. Może również wspomagać zdrowie serca, polepszać stan antyoksydantów i mieć różnorodne działanie przeciwnowotworowe, przeciwcukrzycowe i przeciwzapalne.
Bez czarny jest aromatycznym dodatkiem do zdrowej diety i dobrym źródłem witaminy C, błonnika i przeciwutleniaczy.
