Grzybobranie to dla wielu Polaków ulubione jesienne zajęcie. Niestety, nawet doświadczeni grzybiarze mogą się pomylić i wrzucić do koszyka grzyby, które nie są bezpieczne do spożycia.
Jednym z najczęstszych błędów jest pomylenie jadalnej czubajki kani (Macrolepiota procera) z niejadalną, a wręcz trującą czubajką czerwieniejącą (Chlorophyllum rhacodes).
W tym artykule omówimy, jak odróżnić te dwa gatunki oraz jakie ryzyko wiąże się z konsumpcją czubajki czerwieniejącej.
Czubajka czerwieniejąca – co to za grzyb?
Czubajka czerwieniejąca, zwana również czubajką rdzewiejącą, to grzyb, który do niedawna uchodził za jadalny.
W starszych atlasach grzybów można znaleźć informacje, że można go spożywać po odpowiednim przygotowaniu, jednak obecnie klasyfikowany jest jako niejadalny, a nawet trujący.
Mimo to, wielu grzybiarzy nadal myli go z kanią, co często kończy się nieprzyjemnymi objawami zatrucia.
Czubajka czerwieniejąca rośnie głównie w lasach liściastych i iglastych, a także na polanach i trawnikach, przez co bywa mylona z jadalną kanią.
Okres jej występowania pokrywa się z sezonem na kanię, co dodatkowo zwiększa ryzyko pomyłek.
Jak rozpoznać czubajkę czerwieniejącą? Kluczowe różnice między kanią a sobowtórem
Rozpoznanie czubajki czerwieniejącej może być trudne, zwłaszcza dla mniej doświadczonych grzybiarzy.
Grzyb ten przypomina kanię, szczególnie w młodym stadium rozwoju. Istnieją jednak pewne charakterystyczne cechy, które pozwalają odróżnić te dwa gatunki.
- Przebarwienie miąższu: Najbardziej charakterystyczną cechą czubajki czerwieniejącej jest jej zdolność do zmiany koloru po uszkodzeniu. Po nacięciu nożem lub złamaniu miąższ zaczyna czerwienieć lub rdzewieć, co jest sygnałem, że mamy do czynienia z niejadalnym grzybem. U kani taki efekt nie występuje – jej miąższ pozostaje biały.
- Kapelusz i łuski: Kapelusz czubajki czerwieniejącej jest pokryty nieregularnymi łuskami, podobnie jak u kani, jednak są one często ciemniejsze i bardziej wyraziste. Średnica kapelusza może dochodzić nawet do 25 cm, co sprawia, że dorosła czubajka jest imponującym grzybem, co może mylić mniej doświadczonych zbieraczy.
- Trzon i pierścień: Czubajka czerwieniejąca ma wysoki, smukły trzon z ruchomym pierścieniem, co również może przypominać kanię. Jednak w przypadku czubajki trzon po uszkodzeniu szybko zmienia kolor na czerwony lub rdzawy, co nie ma miejsca u kani.
Gdzie rośnie czubajka czerwieniejąca? Jakie warunki sprzyjają jej rozwojowi?
Czubajka czerwieniejąca nie jest wybredna, jeśli chodzi o środowisko. Można ją spotkać w lasach liściastych i iglastych, a także na otwartych przestrzeniach, takich jak parki czy trawniki.
Grzyb ten preferuje gleby bogate w próchnicę, ale rozwija się także na mniej żyznych terenach.
W odróżnieniu od wielu innych gatunków grzybów, czubajka czerwieniejąca rośnie również w miejscach dobrze nasłonecznionych, co dodatkowo może wprowadzać grzybiarzy w błąd.
Sezon na czubajkę czerwieniejącą trwa od sierpnia do października, co pokrywa się z czasem zbioru kani, co jeszcze bardziej zwiększa ryzyko pomyłki.
Zatrucie czubajką czerwieniejącą – objawy i zagrożenia
Spożycie czubajki czerwieniejącej może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Chociaż objawy zatrucia mogą różnić się w zależności od ilości spożytego grzyba oraz indywidualnej reakcji organizmu, najczęściej występujące dolegliwości to:
- Nudności
- Wymioty
- Bóle brzucha
- Biegunka
W niektórych przypadkach zatrucie może prowadzić do odwodnienia organizmu, co jest szczególnie niebezpieczne dla osób starszych oraz dzieci.
W przypadku pojawienia się objawów zatrucia, niezwłocznie należy skontaktować się z lekarzem.
Czy czubajka czerwieniejąca jest zawsze trująca?
Chociaż dawniej uważano czubajkę czerwieniejącą za jadalną, obecnie wiadomo, że spożycie tego grzyba wiąże się z ryzykiem zatrucia.
Współczesne badania potwierdzają, że zawiera ona toksyny, które mogą wywoływać poważne dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
Co więcej, nie ma jednoznacznych badań, które wyjaśniałyby, dlaczego w przeszłości czubajka była uznawana za bezpieczną do spożycia.
Obecnie grzyb ten jest klasyfikowany jako niejadalny, a jego spożycie odradza się wszystkim, niezależnie od stopnia dojrzałości czy sposobu przygotowania.
Jak unikać zatrucia czubajką czerwieniejącą? Wskazówki dla grzybiarzy
- Uważne zbieranie grzybów: Najważniejszym sposobem na uniknięcie zatrucia jest dokładne przyglądanie się zbieranym grzybom. Zawsze sprawdzaj, czy po nacięciu miąższ nie zmienia koloru na czerwony lub rdzawy.
- Unikanie młodych owocników: Młode czubajki czerwieniejące są szczególnie podobne do kani, dlatego lepiej unikać zbierania grzybów w początkowej fazie rozwoju, jeśli nie jesteśmy pewni ich gatunku.
- Konsultacja z doświadczonymi grzybiarzami: Jeśli nie jesteś pewny, czy zebrany grzyb to kania czy jej trujący sobowtór, zawsze warto skonsultować się z doświadczonymi grzybiarzami lub sprawdzić w atlasie grzybów.
Podsumowanie
Czubajka czerwieniejąca to grzyb, który może być niebezpieczny dla zdrowia, szczególnie gdy zostanie pomylony z jadalną kanią.
Jej charakterystyczne cechy, takie jak czerwienienie miąższu po uszkodzeniu, mogą pomóc w uniknięciu pomyłki, jednak zawsze należy zachować ostrożność podczas grzybobrania.
Spożycie tego grzyba może prowadzić do poważnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych, dlatego lepiej go unikać. Pamiętajmy, że w przypadku grzybów lepiej być ostrożnym i nie ryzykować zdrowia dla smaku.