Stwardnienie rozsiane (MS) to potencjalnie upośledzająca choroba mózgu i rdzenia kręgowego (ośrodkowego układu nerwowego). W SM układ odpornościowy atakuje osłonkę ochronną (mielinę), która pokrywa włókna nerwowe i powoduje problemy z komunikacją między mózgiem a resztą ciała. W końcu choroba może spowodować uszkodzenie nerwów lub trwałe uszkodzenie.
Objawy MS są bardzo zróżnicowane i zależą od stopnia uszkodzenia nerwu i od tego, które nerwy są zmienione. Niektóre osoby z ciężkim stwardnieniem rozsianym mogą stracić zdolność chodzenia. Nie ma lekarstwa na stwardnienie rozsiane. Jednak zabiegi mogą pomóc w szybszej regeneracji po atakach, zmodyfikować przebieg choroby i opanować objawy.
Objawy
Obrażenia mielinowe i układ nerwowy
Oznaki i objawy stwardnienia rozsianego mogą się znacznie różnić w zależności od osoby i przebiegu choroby w zależności od lokalizacji dotkniętych włókien nerwowych. Mogą one obejmować:
>
- Drętwienie lub osłabienie jednej lub więcej kończyn, które zwykle występują po jednej stronie ciała
- Częściowa lub całkowita utrata wzroku, zwykle w jednym oku, często z bólem podczas ruchu gałek ocznych
- Przedłużone podwójne widzenie
- Mrowienie lub ból w częściach ciała
- Porażenie prądem elektrycznym, które pojawia się przy pewnych ruchach szyi, szczególnie przy zginaniu szyi do przodu
- Drżenie, brak koordynacji lub niestabilny chód
- Bełkotliwa wymowa
- Zmęczenie
- Zawroty głowy
- Problemy z funkcją jelit i pęcherza
Przebieg choroby
Większość osób ze stwardnieniem rozsianym ma przebieg choroby rzutowo-remisyjnej. Doświadczają okresów nowych objawów lub nawrotów, które rozwijają się przez kilka dni lub tygodni i zwykle ulegają poprawie częściowo lub całkowicie. Po tych nawrotach następują spokojne okresy remisji choroby, które mogą trwać miesiące lub nawet lata.
Niewielki wzrost temperatury ciała może przejściowo nasilać objawy SM, ale nie są to nawroty choroby. Około 60 – 70 procent osób z ustępująco-nawracającym SM ostatecznie rozwija ciągły postęp objawów, z okresami remisji lub bez, zwanych wtórnie postępującym SM.
Pogorszenie objawów zwykle obejmuje problemy z poruszaniem się i chodem. Stopień progresji choroby różni się znacznie u osób z wtórnie postępującym SM. Niektóre osoby ze stwardnieniem rozsianym doświadczają stopniowego początku i stałej progresji objawów bez żadnych nawrotów. Jest to znane jako pierwotnie postępujące MS.
Przyczyny
Przyczyna stwardnienia rozsianego jest nieznana. Jest uważana za chorobę autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy organizmu atakuje własne tkanki. W przypadku SM nieprawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego niszczy mielinę (substancję tłuszczową, która pokrywa i chroni włókna nerwowe w mózgu i rdzeniu kręgowym).
Mielinę można porównać do powłoki izolacyjnej na przewodach elektrycznych. Gdy mielina jest uszkodzona, a włókno nerwowe jest odsłonięte, komunikaty przemieszczające się wzdłuż tego nerwu mogą zostać spowolnione lub zablokowane. Nerw może również ulec uszkodzeniu. Nie jest jasne dlaczego MS rozwija się u niektórych ludzi, a nie u innych. Wydaje się, że odpowiedzialna jest kombinacja czynników genetycznych i środowiskowych.
Czynniki ryzyka
Czynniki te mogą zwiększać ryzyko rozwoju stwardnienia rozsianego:
- Wiek. SM może wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej dotyka ludzi w wieku od 15 do 60 lat.
- Płeć. Kobiety są około dwa razy bardziej podatne niż mężczyźni na rozwój SM.
- Historia rodzinna. Jeśli jedno z twoich rodziców lub rodzeństwa cierpi na SM, istnieje większe ryzyko rozwoju choroby.
- Niektóre infekcje. Różne wirusy zostały powiązane ze stwardnieniem rozsianym, w tym Epstein-Barr, wirus wywołujący zakaźną mononukleozę.
- Klimat. SM występuje znacznie częściej w krajach o klimacie umiarkowanym, w tym w Kanadzie, północnych Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii, południowo-wschodniej Australii i Europie.
- Niektóre choroby autoimmunologiczne. W przypadku choroby tarczycy, cukrzycy typu 1 lub nieswoistego zapalenia jelit występuje nieco większe ryzyko wystąpienia SM.
- Palenie.
Komplikacje
- Sztywność lub skurcze mięśni
- Paraliż, zazwyczaj w nogach
- Problemy z pęcherzem, jelitami lub funkcjami seksualnymi
- Zmiany psychiczne, takie jak zapominanie lub wahania nastroju
- Depresja
- Padaczka
Diagnoza
Nie ma konkretnych testów na SM. Zamiast tego diagnoza stwardnienia rozsianego często polega na wykluczeniu innych stanów, które mogą wywoływać podobne objawy i symptomy, znane jako diagnoza różnicowa.
- Badania krwi, aby wykluczyć inne choroby z objawami podobnymi do SM. Testy mające na celu sprawdzenie konkretnych biomarkerów związanych z MS są obecnie w trakcie opracowywania i mogą również pomóc w diagnozowaniu choroby.
- Nakłucie lędźwiowe, w którym niewielka próbka płynu zostaje usunięta z kanału kręgowego w celu analizy laboratoryjnej. Ta próbka może wykazywać anomalie w przeciwciałach, które są związane z MS.
U większości osób z SM rzutowo-remisyjnym diagnoza jest dość prosta i opiera się na schemacie objawów zgodnych z chorobą i potwierdzonymi skanami mózgu, takimi jak MRI.
Rozpoznanie SM może być trudniejsze u osób z niezwykłymi objawami lub postępującą chorobą. W takich przypadkach mogą być potrzebne dalsze testy z analizą płynu rdzeniowego i dodatkowym obrazowaniem.
Leczenie
Nie ma lekarstwa na stwardnienie rozsiane. Leczenie zazwyczaj koncentruje się na przyspieszeniu powrotu do zdrowia po atakach, spowolnieniu postępów choroby i leczeniu objawów SM. Niektórzy ludzie mają takie łagodne objawy, że leczenie nie jest konieczne.
Zabiegi na stwardnienie rozsiane
- Kortykosteroidy, takie jak doustny prednizon i dożylny metyloprednizolon są przepisywane w celu zmniejszenia zapalenia nerwów. Działania niepożądane mogą obejmować bezsenność, podwyższone ciśnienie krwi, zmiany nastroju i zatrzymanie płynów.
- Wymiana plazmy (plazmafereza). Część płynna części krwi (osocza) jest usuwana i oddzielana od komórek krwi. Komórki krwi są następnie mieszane z roztworem białka (albuminy) i ponownie wprowadzane do organizmu.
- Fizykoterapia. Terapeuta fizyczny lub zajęciowy może nauczyć Cię ćwiczeń rozciągających i wzmacniających i pokazać, jak używać urządzeń, aby ułatwić wykonywanie codziennych zadań.
- Leki zwiotczające mięśnie. Może wystąpić bolesna lub niekontrolowana sztywność mięśni lub skurcze, szczególnie w nogach. Pomocne mogą być środki zwiotczające mięśnie, takie jak baklofen (Lioresal).
- Leki zmniejszające zmęczenie.
- Inne leki. Leki mogą być również przepisywane na depresję, ból, zaburzenia seksualne i problemy z kontrolą pęcherza lub jelit, które są związane ze stwardnieniem rozsianym.
