Rak jest jedną z głównych przyczyn śmierci na całym świecie. Jednak badania sugerują, że proste zmiany w stylu życia, takie jak przestrzeganie zdrowej diety mogą zapobiec 30-50% wszystkich nowotworów.
Coraz więcej dowodów wskazuje na pewne nawyki żywieniowe, które zwiększają lub zmniejszają ryzyko zachorowania na raka. Co więcej uważa się, że odżywianie odgrywa ważną rolę w leczeniu raka i radzenia sobie z nim.
Ten artykuł zawiera wszystko, co musisz wiedzieć o związku między dietą, a rakiem.
Jedzenie zbyt dużej ilości niektórych produktów może zwiększyć ryzyko
Trudno jest udowodnić, że niektóre pokarmy powodują raka. Jednak badania obserwacyjne wielokrotnie wskazywały, że wysokie spożycie niektórych pokarmów może zwiększać prawdopodobieństwo zachorowania na raka.
Cukier i rafinowane węglowodany
Przetworzona żywność o wysokiej zawartości cukru i niskiej zawartości błonnika i składników odżywczych powiązana jest z wyższym ryzykiem zachorowania na raka.
W szczególności naukowcy odkryli, że dieta, która powoduje wzrost poziomu glukozy we krwi wiąże się ze zwiększonym ryzykiem kilku nowotworów, w tym raka żołądka, piersi i jelita grubego.
Jedno z badań ponad 47 000 dorosłych wykazało, że ci, którzy spożywają dietę bogatą w rafinowane węglowodany, prawie dwukrotnie częściej umierają na raka jelita grubego niż ci, którzy jedli dietę o niskiej zawartości węglowodanów.
Uważa się, że wyższe poziomy glukozy we krwi i insuliny są czynnikami ryzyka raka. Wykazano, że insulina stymuluje podział komórek, wspierając wzrost i rozprzestrzenianie się komórek rakowych i utrudniając ich eliminację.
Ponadto wyższe poziomy insuliny i glukozy we krwi mogą przyczyniać się do stanu zapalnego w twoim ciele. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do wzrostu nieprawidłowych komórek i prawdopodobnie przyczyniać się do raka.
Być może dlatego osoby z cukrzycą – schorzenia charakteryzującego się wysokim poziomem glukozy i insuliny mają zwiększone ryzyko niektórych rodzajów raka.
Na przykład ryzyko zachorowania na raka jelita grubego jest o 122% większe jeśli chorujesz na cukrzycę.
Aby chronić się przed rakiem, ogranicz lub unikaj produktów, które zwiększają poziom insuliny, takich jak żywność bogata w cukier i rafinowane węglowodany.
Przetworzone mięso
Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) uznaje mięso przetworzone za czynnik rakotwórczy.
Przetworzone mięso odnosi się do mięsa, które zostało poddane obróbce w celu zachowania smaku poprzez poddawanie soleniu, suszeniu lub paleniu. Obejmuje hot-dogi, szynkę, bekon, chorizo, salami i kilka wędlin.
Badania obserwacyjne wykazały związek pomiędzy spożywaniem przetworzonego mięsa, a zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka, w szczególności raka jelita grubego.
Kilka recenzji, które połączyły wyniki wielu badań wykazało, że dowody łączące nieprzetworzone czerwone mięso z rakiem są słabe i niespójne.
Grillowane, smażone jedzenie
Smażenie i grillowanie może wytwarzać szkodliwe związki, takie jak aminy heterocykliczne (HA) i zaawansowane produkty końcowe glikacji (AGE) ( 25 ).
Nadmiar tych szkodliwych związków może przyczyniać się do stanu zapalnego i może odgrywać rolę w rozwoju raka i innych chorób.
Niektóre produkty żywnościowe, takie jak pokarmy dla zwierząt o wysokiej zawartości tłuszczu i białka, a także wysoko przetworzona żywność, najprawdopodobniej wytwarzają te szkodliwe związki pod wpływem wysokich temperatur.
Należą do nich mięso, szczególnie czerwone mięso, niektóre sery, jajka sadzone, masło, margaryna, ser śmietankowy, majonez, oleje i orzechy.
Aby zminimalizować ryzyko zachorowania na raka, unikaj grillowania, smażenia żywności i wybieraj delikatniejsze metody gotowania, zwłaszcza podczas gotowania mięsa, na przykład gotowania na parze, duszenia lub gotowania. Pomocna może też być marynowana żywność.
Mleko
Kilka badań obserwacyjnych wskazuje, że wysokie spożycie mleka może zwiększać ryzyko raka prostaty.
W jednym badaniu wzięło udział prawie 4000 mężczyzn z rakiem prostaty. Wyniki wykazały, że wysokie spożycie mleka zwiększa ryzyko progresji choroby i śmierci. Konieczne są dalsze badania w celu ustalenia możliwej przyczyny i skutku.
Teorie mówią, że te odkrycia mogą wynikać ze zwiększonego spożycia wapnia, insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 (IGF-1) lub hormonów estrogenowych od ciężarnych krów.
Nadwaga lub otyłość są powiązane z rakiem
Poza paleniem i infekcją, otyłość jest największym pojedynczym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka na całym świecie.
Zwiększa ryzyko 13 różnych rodzajów raka, w tym przełyku, okrężnicy, trzustki i nerek, a także raka piersi po menopauzie. Szacuje się, że problemy z nadwagą stanowią 14% i 20% wszystkich zgonów spowodowanych rakiem u mężczyzn i kobiet.
Otyłość może zwiększać ryzyko zachorowania na raka na trzy kluczowe sposoby:
- Nadmiar tłuszczu w ciele może przyczyniać się do oporności na insulinę. W rezultacie twoje komórki nie są w stanie prawidłowo przyjmować glukozy, co zachęca ich do szybszego dzielenia.
- Osoby otyłe mają zwykle wyższy poziom cytokin zapalnych we krwi, co powoduje przewlekłe zapalenie i zachęca komórki do dzielenia się.
- Komórki tłuszczowe przyczyniają się do zwiększenia poziomu estrogenu, co zwiększa ryzyko raka piersi i jajnika u kobiet po menopauzie.
Dobrą wiadomością jest to, że kilka badań wykazało, że zmniejszenie masy ciała u osób z nadwagą i otyłością może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka.
Niektóre produkty spożywcze zawierają właściwości walczące z rakiem
Nie ma jednego super pożywienia, które mogłoby zapobiec nowotworom. Przeciwnie, holistyczne podejście do diety może być najbardziej korzystne.
Naukowcy szacują, że spożywanie optymalnej diety na raka może zmniejszyć ryzyko nawet o 70% i prawdopodobnie pomoże również w wyleczeniu raka.
Uważa się, że niektóre pokarmy mogą zwalczać raka poprzez blokowanie naczyń krwionośnych, które odżywiają raka w procesie zwanym antyangiogenezą.
Jednak odżywianie jest złożone, a skuteczność niektórych produktów spożywczych w walce z rakiem różni się w zależności od sposobu ich uprawy, przetwarzania, przechowywania i gotowania.
Niektóre z kluczowych grup antyrakowych żywności obejmują:
Warzywa
Badania obserwacyjne powiązały wyższą konsumpcję warzyw z niższym ryzykiem zachorowania na raka. Wiele warzyw zawiera przeciwutleniacze walczące z rakiem i związki fitochemiczne.
Brokuły, kalafior i kapusta zawierają sulforafan, substancję, która jak wykazano zmniejsza rozmiar guza u myszy o ponad 50%.
Inne warzywa, takie jak pomidory i marchew są powiązane ze zmniejszonym ryzykiem raka gruczołu krokowego, żołądka i płuc.
Owoce
Podobnie jak warzywa, owoce zawierają przeciwutleniacze i inne substancje fitochemiczne, które mogą pomóc w zapobieganiu nowotworom.
W jednym z przeglądów stwierdzono, że co najmniej trzy porcje owoców cytrusowych tygodniowo zmniejszyły ryzyko raka żołądka o 28%.
Nasiona lnu
Siemię lniane wiąże się z działaniem ochronnym przeciwko niektórym nowotworom, a nawet może zmniejszać rozprzestrzenianie się komórek nowotworowych.
Na przykład jedno z badań wykazało, że mężczyźni z rakiem gruczołu krokowego przyjmujący dziennie 30 gramów lub około 4 1/4 łyżki stołowej siemienia lnianego mieli mniejszy wzrost i rozprzestrzenianie się raka. Podobne wyniki uzyskano u kobiet z rakiem piersi.
Przyprawy
Niektóre badania z użyciem probówek i zwierząt wykazały, że cynamon może mieć właściwości przeciwnowotworowe i zapobiegać rozprzestrzenianiu się komórek rakowych.
Ponadto kurkumina, która jest obecna w kurkumie może pomóc w walce z rakiem. Jedno 30-dniowe badanie wykazało, że 4 gramy kurkuminy dziennie zmniejsza potencjalne zmiany nowotworowe w okrężnicy o 40%.
Fasola i rośliny strączkowe
Fasola i rośliny strączkowe są bogate w błonnik, a niektóre badania sugerują, że wyższe spożycie tego składnika może chronić przed rakiem jelita grubego.
Jedno z badań u ponad 3500 osób wykazało, że osoby spożywające rośliny strączkowe miały nawet o 50% niższe ryzyko niektórych rodzajów nowotworów.
Orzechy
Regularne spożywanie orzechów może wiązać się z niższym ryzykiem pewnych rodzajów raka.
Na przykład,jedno badanie na ponad 19 000 osób wykazało, że ci, którzy jedli więcej orzechów mieli zmniejszone ryzyko śmierci z powodu raka .
Oliwa z oliwek
Wiele badań wskazuje na związek między oliwą z oliwek i zmniejszeniem ryzyka zachorowania na raka.
Jeden duży przegląd badań obserwacyjnych wykazał, że osoby spożywające oliwę z oliwek miały o 42% niższe ryzyko zachorowania na raka.
Czosnek
Czosnek zawiera allicynę, która jak wykazano ma właściwości przeciwnowotworowe w badaniach z probówki.
Inne badania wykazały związek między spożyciem czosnku a niższym ryzykiem specyficznych nowotworów, w tym raka żołądka i prostaty.
Ryba
Istnieją dowody na to, że jedzenie świeżych ryb może pomóc w ochronie przed rakiem, prawdopodobnie ze względu na zdrowe tłuszcze, które mogą zmniejszyć stan zapalny.
Duży przegląd 41 badań wykazał, że regularne spożywanie ryb zmniejsza ryzyko raka jelita grubego o 12%.
Dieta roślinna może pomóc chronić przed rakiem
Wyższe spożycie pokarmów roślinnych wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem zachorowania na raka.
Badania wykazały, że osoby stosujące dietę wegetariańską lub wegańską mają zmniejszone ryzyko zachorowania na raka lub umieranie z niego.
W rzeczywistości duży przegląd 96 badań wykazał, że wegetarianie i weganie mogą mieć odpowiednio o 8% i 15% mniejsze ryzyko zachorowania na raka.
Wyniki te są jednak oparte na badaniach obserwacyjnych, co utrudnia identyfikację możliwych przyczyn.
Jest prawdopodobne, że weganie i wegetarianie jedzą więcej warzyw, owoców, soi i pełnych ziaren, które mogą chronić przed rakiem.
Co więcej są mniej skłonni do spożywania produktów, które zostały przetworzone lub usmażone – dwa czynniki, które zostały powiązane z wyższym ryzykiem zachorowania na raka.
Właściwa dieta może mieć korzystne działanie u osób z nowotworem
Niedożywienie i utrata mięśni są powszechne u osób z rakiem i mają negatywny wpływ na zdrowie i przeżycie.
Chociaż nie udowodniono, aby dieta wyleczyła raka, właściwe odżywianie jest niezbędne do uzupełnienia tradycyjnych metod leczenia raka, pomocy w wyleczeniu, zminimalizowania nieprzyjemnych objawów i poprawy jakości życia.
Większość osób z rakiem jest zachęcana do przestrzegania zdrowej, zbilansowanej diety, która zawiera dużo chudego białka, zdrowe tłuszcze, owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste, a także taką, która ogranicza cukier, kofeinę, sól, przetworzone produkty spożywcze i alkohol.
Dieta bogata w wysokiej jakości białko i kalorie może pomóc zmniejszyć zanik mięśni. Dobre źródła białka to chude mięso, kurczak, ryby, jaja, fasola, orzechy, nasiona i produkty mleczne.
Skutki uboczne raka i jego leczenie mogą czasami utrudniać jedzenie. Należą do nich nudności, choroby, zmiany smaku, utrata apetytu, trudności w połykaniu, biegunka i zaparcia.
Jeśli wystąpi którykolwiek z tych objawów, ważne jest, aby porozmawiać z zarejestrowanym dietetykiem lub innym pracownikiem służby zdrowia, który może zalecić sposób radzenia sobie z tymi objawami i zapewnić optymalne odżywianie.
Dodatkowo, osoby z rakiem powinny unikać nadmiernego suplementowania witaminami, ponieważ działają one jako przeciwutleniacze i mogą wchodzić w interakcje z chemioterapią w dużych dawkach.
Dieta ketogeniczna wspiera leczenia raka
Badania na zwierzętach i wczesne badania na ludziach sugerują, że nisko węglowodanowa, wysokotłuszczowa dieta ketogenna może pomóc w zapobieganiu i leczeniu raka.
Wysoki poziom cukru we krwi i podwyższony poziom insuliny są czynnikami ryzyka rozwoju raka.
Dieta ketogenna obniża poziom cukru we krwi i insuliny, potencjalnie powodując głodzenie lub wzrost komórek nowotworowych w wolniejszym tempie.
W rzeczywistości badania wykazały, że dieta ketogenna może zmniejszyć wzrost guza i poprawić przeżywalność zarówno w badaniach na zwierzętach, jak i w probówkach.
Kilka badań pilotażowych i przypadków u ludzi wskazało również pewne korzyści z diety ketogennej, w tym brak poważnych działań niepożądanych i w niektórych przypadkach poprawę jakości życia. Wydaje się, że istnieje również tendencja do poprawy wyników leczenia raka.
W niedawnym przeglądzie, badającym rolę ketogenicznej diety w leczeniu guzów mózgu, stwierdzono, że może ona skutecznie wzmacniać działanie innych terapii, takich jak chemioterapia i radioterapia.
Należy pamiętać, że dieta ketogenna nigdy nie powinna zastępować leczenia zalecanego przez personel medyczny.
Zobacz: Dieta ketogeniczna: szczegółowy przewodnik dla początkujących
Rak i dieta – podsumowanie
Chociaż nie ma cudownego pożywienia, które może zapobiegać rakowi, niektóre dowody sugerują, że nawyki żywieniowe mogą oferować ochronę.
Dieta bogata w pokarmy, takie jak owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste, zdrowe tłuszcze i chude białko mogą zapobiegać rakowi.
I odwrotnie, przetworzone mięsa, rafinowane węglowodany, sól i alkohol mogą zwiększyć ryzyko.
Chociaż nie udowodniono, że dieta wyleczy raka, dieta oparta na roślinach i keton może obniżyć ryzyko lub przynieść korzyści w leczeniu.
Ogólnie rzecz biorąc, osoby z nowotworami są zachęcane do przestrzegania zdrowej, zbilansowanej diety, aby zachować jakość życia i wspierać optymalne wyniki zdrowotne.